ތޫނިސް އަދި ލީބިޔާއަށް ހިޖުރަކޮށްފައިވާ އެތަކެއް ހާސް ރެފިއުޖީންނެއްގެ ތެރެއިން އެ ދެ ޤައުމުގެ ސަރަޙައްދީ ރޮނގު ކައިރީގައި ތާށިވެފައިވާ މީހުންނަށް ދެ ޤައުމުން ގުޅިގެން އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދޭން އެއްބަސްވެއްޖެއެވެ. ދެ ޤައުމު ގުޅޭ ސަރަޙައްދީ ރޮނގު ކައިރީގައި އެތަކެއް ހާސް ބަޔަކު ތާށިވެފައިވާތާ މިހާރު މަހަކަށްވުރެ ގިނަ ދުވަސް ފާއިތުވެއްޖެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ގިނައީ އެފްރިކާ ބައްރުގެ ޤައުމުތަކަށް ނިސްބަތްވާ މީހުންނެވެ.
އެ މީހުން މި ވަގުތު ތިބީ ރައުސު ޖަދީރު ކިޔާ ސަހަރާ ސަރަޙައްދެއްގައެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ގިނައީ ތޫނިސުން ފައްސައިލާފައިވާ ރެފިއުޖީން ކަމުގައި އިންސާނީ ހައްޤުތަކަށް ވާކާލާތުކުރާ ޖަމުޢިއްޔާތަކާއި އ.ދގެ އިދާރާތަކުން ބުނެއެވެ. އެ ސަރަޙައްދުގައި 300 އެއްހާ ރެފިއުޖީން ވަރަށް ނިކަމެތި ހާލުގައި ދިރިއުޅެމުންދާ ކަމުގައި ވެސް އެ ޖަމާޢަތްތަކުން ބުނެއެވެ.
ޖުލައި މަހުން ފެށިގެން ތޫނިސާއި ލީބިޔާ ގުޅޭ ސަރަޙައްދީ ރޮނގު ކައިރިއަށް ހިޖުރަކުރި ރެފިއުޖީންގެ ތެރެއިން 27 މީހަކު ހައިހޫނުކަމުގައި މަރުވެފައިވާ ކަމަށް މަސްރަޙު ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން ބުނެއެވެ. އަދި، 73 މީހަކު ވީނުވީއެއް ނޭނގި ގެއްލިފައިވާ ކަމުގައި ވެސް އެ ފަރާތްތަކުން ބުނެއެވެ.
ތޫނިސްގެ ދާޚިލީ ވަޒީރު ފާކިރު ބޫޒްޣާޔާ ވިދާޅުވީ އެ މީހުންނަށް އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމާ ގުޅޭ ގޮތުން ލީބިޔާގެ ސަރުކާރާ މަޝްވަރާކޮށްފައިވާ ކަމަށާއި، ދެ ޤައުމުން ގުޅިގެން އެ މީހުންނަށް އިންސާނީ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދޭން މަސައްކަތް ކުރުމަށް އެއްބަސްވެފައިވާ ކަމުގައެވެ. މި ގޮތުން، އޭގެ ތެރެއިން 76 ފިރިހެނުންނާއި، 42 އަންހެނުންނާއި، އަށް ކުޑަކުދިންނަށް ތޫނިސްގެ ސަރުކާރުން ވަގުތީ ހިޔާވަހިކަމާއި އިންސާނީ އެހީ ފޯރުކޮށްދޭނެ ކަމުގައި އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.
އޭގެ ތެރެއިން ގިނަ ޢަދަދެއްގެ ބަޔަކު މިހާރު ތަޠާވީނާއި މަދަނީނަށް ބަދަލުކޮށްފައިވާ ކަމަށާއި، ތޫނިސްގެ ރެޑް ކްރެސެންޓު މެދުވެރިކޮށް އެ މީހުންނަށް ނަފްސާނީ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމުގެ މަސައްކަތް ފަށާފައިވާ ކަމުގައި ވެސް ބޫޒްޣާޔާ ވިދާޅުވިއެވެ. ބާކީ ތިބި 150 އާއި 200 އާ ދެމެދުގެ ޢަދަދެއްގެ ރެފިއުޖީންނަށް ލީބިޔާއިން ވަގުތީ ހިޔާވަހިކަމާއި އިންސާނީ އެހީތެރިކަން ފޮރުކޮށްދޭނެއެވެ. ލީބިޔާގެ ދާޚިލީ ވުޒާރާއިން ވެސް ވަނީ އެ ކަން ކަށަވަރު ކޮށްދީފައެވެ.
ތޫނިސްގެ ސަރުކާރުން އެ މީހުން ފައްސައިލާފައި ވަނީ ޖުލައި މަހުގެ 3 ވަނަ ދުވަހު ޞަފާޤިސްގައި ހިނގި ހަމަނުޖެހުންތަކަކާ ގުޅިގެންނެވެ. ނަސްލީ ތަފާތުކުރުމާ ގުޅޭ މައްސަލައެއްގައި ހިނގި ހަމަނުޖެހުންތަކެއްގައި ތޫނިސްގެ ރައްޔިތަކު ވަނީ މަރުވެފައެވެ. މި ހާދިސާއާ ގުޅިގެން ތޫނިސްގައި ތިބި 1,200 އެއްހާ ރެފިއުޖީން ފައްސައިލާފައިވާ ކަމަށް މަސްރަޙު ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން ބުނެއެވެ.
ތޫނިސުން ފައްސައިލުމުން އެ މީހުން ދަތުރުކޮށްފައި ވަނީ ލީބިޔާއާއި އަލްޖީރިޔާގެ ސަރަޙައްދީ ރޮނގު ކައިރީގައި އޮންނަ ސަހަރާއަށް ކަމުގައި އިންސާނީ ހައްޤުތަކަށް ވަކާލާތުކުރާ ޖަމުޢިއްޔާއެއް ކަމުގައިވާ ހިޔުމަން ރައިޓްސް ވޮޗް (އެޗް.އާރް.ޑަބްލިޔު)ން ބުނެއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން 630 މީހަކަށް ތޫނިސްގެ ރެޑް ކްރެސެންޓުން ވަނީ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދީފައެވެ.
ލީބިޔާގެ އަލް-އާޞިޙު ކައިރީގައި ވެސް އެތަކެއް ސަތޭކަ ރެފިއުޖީން ތާށިވެ، އިންސާނީ އެހީއަށް ބޭނުން ޖެހިފައިވާ ކަމުގައި މަސްރަޙު ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން ބުނެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ގިނައީ ލީބިޔާގެ ސަރަޙައްދީ ރޮނގު ބަލަހައްޓާ ސިފައިން ސަލާމަތް ކޮށްފައިވާ މީހުންނެވެ. އެ ސަރަޙައްދަށް އިތުރު ރެފިއުޖީން ދަތުރު ކުރަމުންދާ ކަމުގައި ވެސް މަސްރަޙު ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން ބުނެއެވެ.
ލީބިޔާގައި މި ވަގުތު 600,000 ރެފިއުޖީން ތިބި ކަމަށާއި، އެ މީހުން ދިރިއުޅެމުން ދަނީ ވަރަށް ނިކަމެތި ހާލުގައި ކަމަށް އ.ދއިން ބުނެއެވެ. އަދި، ލީބިޔާގެ ކަމާބެހޭ އިދާރާތަކުން އެ މީހުންނާ މެދު ވަރަށް އިހާނެތިކޮށް އަމަލު ކުރަމުންދާ ކަމަށް ވެސް އ.ދއިން ދަނީ ތުހުމަތު ކުރަމުންނެވެ. ލީބިޔާއާއި ތޫނިސަކީ ވިލާތުގެ ޤައުމުތަކަށް ހިޖުރަކުރަން މަސައްކަތް ކުރާ އެފްރިކާ ބައްރުގެ ޤައުމުތަކުގެ ރެފިއުޖީން ބޭނުންކުރާ މައި މަގެކެވެ.
އެ ދެ ޤައުމުން ފުރައިގެން މެޑިޓެރޭނިޔަން ކަނޑު ހުރަސްކޮށް ވިލާތުގެ ޤައުމުތަކަށް ކުރާ ދަތުރުގައި ގިނަ ޢަދަދެއްގެ ބަޔަކު ކަނޑުވެގެން މަރުވެފައިވާ ކަން ވެސް ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ. ރެފިއުޖީންގެ ސަބަބުން ތޫނިސްގެ އަމަން ގެއްލި ހަމަނުޖެހުންތައް އިތުރުވަމުންދާ ކަމަށް އެ ޤައުމުގެ ރައީސް ޤައިސް ސަޢީދު ތުހުމަތު ކުރެއްވުމާ ގުޅިގެން މި އަހަރުގެ މާރިޗާއި އޭޕްރިލް މަހުގެ ތެރޭގައި އެ ޤައުމު ދޫކޮށް ވިލާތުގެ ޤައުމުތަކަށް ހިޖުރަކުރަން މަސައްކަތް ކުރި ރެފިއުޖީންގެ ޢަދަދު އެތަކެއް ގުނައަކުން އިތުރުވެފައިވާ ކަން ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ.