ފަލަސްޠީނުގެ ޣައްޒާގެ މުސްލިމުންގެ ނަސްލުހޭދު ކުރަން ޔަހޫދީ ފައުޖުން ހިންގަމުންދާ ލާއިންސާނީ ޖަރީމާތައް ހުއްޓުމަކަށް ގެނައުމާ ގުޅޭ މަޝްވަރާތައް އަލުން ފެށުމާ ގުޅޭ ގޮތުން ވާހަކަ ދެއްކުމަށް މިޞްރުގެ އޮފިޝަލުންނާއި ޣައްޒާގައި ވެރިކަން ކުރާ ޙަމާސްގެ ޖަމާޢަތުގެ އޮފިޝަލުން ބައްދަލު ކޮށްފިއެވެ. ޣައްޒާގެ މުސްލިމުންނާ ދެކޮޅަށް މީގެ 13 މަސް ކުރިން ޔަހޫދީ ފައުޖުން ފެށި ލާއިންސާނީ ޢުދުވާނުގައި ޝަހީދު ކޮށްލާފައިވާ މީހުންގެ އަދަދު ވަނީ 44,000އަށްވުރެ މައްޗަށް އުފުލިފައެވެ.
އެ ޢުދުވާންތައް ފަށާފައި ވަނީ ޙަމާސް ޖަމާޢަތް ނައްތައިލުމުގެ ނަމުގައެވެ. އެއީ، 2023 އޮކްޓޫބަރު 7ވަނަ ދުވަހު ޙަމާސްގެ މުޖާހިދުން ޒަޔަނިސްޓު އިސްރާއީލުގެ ރަށްތަކަށް ދިން ޖިހާދީ ޙަމަލާގެ ބަދަލު ހިފުމުގެ ގޮތުން ބައިނަލްއަޤުވާމީ ޤާނޫނުތަކާ ޚިލާފަށް ހިންގަމުންދާ ޖަރީމާތަކެކެވެ. ޙަމާސްގެ ޖިހާދީ ޙަމަލާގައި ޔަހޫދީންގެ ގިނަ އަދަދެއްގެ ބަޔަކު މަރައިލައި، 250އެއްހާ މީހުން ރަހީނު ކުރިއެވެ.
ހައްދުފަހަނަ އެޅި ޔަހޫދީ ސިފައިންގެ ޢުދުވާނީ ޙަމަލާތައް ހުއްޓުމަކަށް ގެނައުމަށް ކުރިން ބާއްވަމުން ދިޔަ މަޝްވަރާތައް މެދުކެނޑިފައި ވަނީ ޒަޔަނިސްޓުންގެ ނިރުބަވެރި ބޮޑުވަޒީރު ބެންޖަމިން ނަތަންޔާހޫ އެ ކަމަށް ހުރަސް އަޅަމުން ދިޔުމުންނެވެ. މެދުވެރިންގެ ގޮތުގައި މަޝްވަރާތައް ވިލަރެސް ކުރަނީ މިޞްރާއި ޤަޠަރު ގުޅިގެންނެވެ. ނަމަވެސް، ނަތަންުޔާހޫގެ ހުރަސްތަކާ ގުޅިގެން ޤަޠަރުން ވަނީ ފެޔަށް ޖެހިފައެވެ.
މަޝްވަރާތައް އަލުން ފެށުމަށް މަސައްކަތް ކުރަމުން ދަނީ މިޞްރުން އިސްނަގައިގެންނެވެ. މިޞްރުގެ އޮފިޝަލުންނާ އެކު ވާހަކަތައް ބޭއްވުމަށް ޙަމާސްގެ އިސް އޮފިޝަލުންގެ ވަފުދެއް ވަނީ އެ ޤައުމުގެ ވެރިރަށް ޤާހިރާއަށް ދަތުރު ކޮށްފައެވެ. އެ ކަމާ ގުޅޭ ގޮތުން ޙަމާސާއި މިޞްރުން ވާހަކަދައްކަން ފަށާފައި މި ވަނީ، ޣައްޒާ ޢުދުވާން ހުއްޓުވުމަށް ކުރަމުންދާ މަސައްކަތްތައް ހަރުދަނާ ކުރާނެ ކަމުގައި އެމެރިކާއިން ވެސް ބުނެފައިވާ ދަނޑިވަޅެއްގައެވެ. ނަމަވެސް، ޔަހޫދީންގެ ލާއިންސާނީ ޖަރީމާތަކުގެ އެންމެ ބޮޑު މަދަދުގާރަކީ ވެސް އެމެރިކާއެވެ.
އެމެރިކާއިން ބުނީ، މަޝްވަރާތައް އަލުން ފެށުމާ ގުޅޭ ގޮތުން މިޞްރާއި ޤަަޠަރުގެ އިތުރުން ތުރުކީވިލާތާ އެކު ވާހަކަ ދައްކަމުންދާ ކަމުގައެވެ. އެމެރިކާގެ ރިޔާސީ ގަނޑުވަރު، ވައިޓް ހައުސްގެ ޤައުމީ ސަލާމަތާ ބެހޭ މުޝީރު ޖޭކް ސަލިވަން ވިދާޅުވީ، ސުލްޙައިގެ އެއްބަސްވުމެއް އެކުލަވައިލައި، ޢުދުވާން ހުއްޓުމަކަށް ގެނެސް، ޙަމާސުން ރަހީނު ކޮށްފައިވާ އަސީރުން މިނިވަން ކުރުމަށް އޮތް ފުރުޞަތު ބޮޑު ކަމުގައެވެ.
"[ޙަމާސް] އެ ވަނީ އެކަހެރި ކޮށްލާފައި. [ލުބްނާންގެ މުޖާހިދުންގެ ޖަމާޢަތް] ޙިޒްބުاللهން ވަނީ ޙަމާސާ އެކު ކުރަމުން ދިޔަ ހަނގުރާމައިން ފެޔަށް ޖެހިފައި. އެ ޖަމާޢަތްތަކަށް ވާގިވެރިވާ އީރާނާއި އެހެން ޖަމާޢަތްތަކުން މި ވަގުތު ދަނީ އެހެން ހަނގުރާމަތަކުގައި ޝާމިލުވަމުން. އެހެންވެ، އަޅުގަނޑަށް ޤަބޫލު ކުރެވެނީ ކުރިއެރުންތައް ހޯދުމުގެ ފުރުޞަތު އޮތް ކަމުގައި، އެ ކަން ވާނެ ދުވަހެއް ދަންނަވާކަށް ނޭނގޭ، ނަމަވެސް ކުރިން ވެސް އެއްބަސްވުމެއް އެކުލަވައިލުމާ ވަރަށް ގާތަށް މަސައްކަތް ކުރެވުނު،" އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.
މީގެ ކުރިން ބާއްވާފައިވާ މަޝްވަރާތަކަށް ޙަމާސުން ހުށަހަޅާފައިވާ މުހިންމު އެއް ޝަރުޠަކީ، ޣައްޒާގެ މުސްލިމުންނާ ދެކޮޅަށް ލާއިންސާނީ ޖަރީމާތައް ހިންގުން ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ހުއްޓައިލުމެވެ. ނަމަވެސް، ޒަޔަނިސްޓުންގެ އަނިޔާވެރި ބޮޑުވަޒީރު ނަތަންޔާހޫ ދަނީ އެ ކަމަށް އިންކާރު ކުރަމުންނެވެ. އަދި، ޣައްޒާގެ މުސްލިމުން ޝަހީދު ކުރަން ހުއްޓައިލާނީ ޙަމާސް ޖަމާޢަތް ނައްތައިލުމަށް ފަހު ކަމަށް އޭނާ ދަނީ ބުނަމުންނެވެ.
ޒަޔަނިސްޓު އިސްރާއީލުގެ މަޞްދަރުތަކުން ބުނީ، ޢުދުވާންތައް ހުއްޓުމަކަށް ގެނައުމާ ގުޅޭ މަޝްވަރާތައް އަލުން ފެށުމާ މެދު ޔަހޫދީ ސަރުކާރުން ވެސް ވާހަކަ ދައްކަން ފަށާފައިވާ ކަމުގައެވެ. ނަމަވެސް، ޔަހޫދީންގެ ނިރުބަވެރި ޚާރިޖީ ވަޒީރު ގިދިއޮން ސާރް ބުނީ ޔަހޫދީ ފައުޖުގެ ލަނޑުދަނޑިތަކަށް އެއްވެސް ބަދަލެއް ގެންނަން ނިންމާފައި ނުވާ ކަމުގައެވެ. މާނައަކީ، ޢުދުވާންތައް ހުއްޓުމަކަށް ގެންނަން ނިރުބަވެރި ނަތަންޔާހޫ އެއްބަސްނުވާނެ ކަމެވެ.
ޔަހޫދީ ފައުޖުން އަދިވެސް ދަނީ މެދުކެނޑުމެއް ނެތި ޣައްޒާގެ އެކި ސަރަޙައްދުތަކަށް ނިރުބަވެރި ޙަމަލާތައް އަމާޒު ކުރަމުންނެވެ. ފަލަސްޠީނުގެ ރެފިއުޖީންނަށް އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމަށް އުފައްދާފައިވާ އދގެ އިދާރާ (އުންރްވާ)ގެ ވެރިޔާ ފިލީޕް ލެޓްޒަރީނީ ވިދާޅުވީ ޣައްޒާގައި 2.3 މިލިޔަން މީހުންގެ އާބާދީގެ ބޮޑު އިންސައްތައަކަށް ކާބޯތަކެތި ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ބޮޑެތި ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރިމަތިވެފައިވާ ކަމުގައެވެ.
ކާރިމް އަބޫ ސާލިމް ސަރަޙައްދީ ހުރަހުން ޣައްޒާއަށް ކާބޯތަކެތި އެތެރެ ކުރުން ހުއްޓައިލަން މަޖުބޫރުވެފައިވާ ކަން ވެސް އޭނާ ހާމަކުރެއްވިއެވެ. އަދި، ޣައްޒާއަށް އެތެރެ ކުރާ ކާބޯތަކެއްޗާއި އިންސާނީ އެހީގެ ސާމާނުގެ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރިކަން ކަށަވަރު ކޮށްދިނުމަކީ އިސްތިޢުމާރީ ބާރުގެ ގޮތުން އިސްރާއީލުގެ ޒިންމާއަކަށްވީ ނަމަވެސް، ޔަހޫދީ ފައުޖުން އެ ކަން ނުކުރާ ކަމުގައި އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.
ޑިސެންބަރު 1ވަނަ ދުވަހު ޣައްޒާގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކަށް ޔަހޫދީ ފައުޖުން ދީފައިވާ ނިރުބަވެރި ޙަމަލާތަކުގައި 20 މީހުން ޝަހީދު ކޮށްލާފައިވާ ކަން އެ ސަހަރުގެ ޞިއްޙީ ޚިދުމަތްތެރިން ހާމަކުރިއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި، އަލް-ނުޞަޔިރާތު ރެފިއުޖީ ކޭމްޕުގައި ޢާންމުން ދިރިއުޅޭ ގެއަކަށް ބޮންއަޅައި ޝަހީދު ކޮށްލާފައިވާ ހަ މީހުން ހިމެނެއެވެ. އަދި، ޣައްޒާ ސިޓީގެ ގެއަކަށް ޙަމަލާދީ ތިން މީހުން ޝަހީދުކޮށްލިއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ގިނައީ ކުށެއް ނެތް އަންހެނުންނާއި މައުސޫމު ކުޑަކުދިންނެވެ. ޣައްޒާގެ ދެކުނުގައި އޮތް ޚާން ޔޫނިސަށް ބޮންއަޅައި، އެ ރަށުން ވެސް ދެ ކުޑަކުދިން ޝަހީދު ކޮށްލާފައިވެއެވެ.
ޣައްޒާގެ މުސްލިމުންނާ ދެކޮޅަށް ހިންގަމުންދާ ލާއިންސާނީ ޢުދުވާނުގައި ޝަހީދުކޮށްލާފައިވާ މީހުންގެ ޢަދަދު ވަނީ 44,429އަށް އުފުލިފައެެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި 17,000އެއްހާ ކުޑަކުދިން ހިމެނޭއިރު, އިތުރު 10,000އެއްހާ މީހުންގެ ހަށިތައް ސުންނާފަތި ކޮށްލާފައިވާ އިމާރާތްތަކުގެ ދަށުގައި ތާށިވެފައިވާ ކަމަށް ޣައްޒާގެ އޮފިޝަލުން ޤަބޫލު ކުރެއެވެ. ޣައްޒާ ޢުދުވާނުގައި ޔަހޫދީ ފައުޖުން ވަނީ 105,250 މީހުން ޒަޚަމު ކޮށްލާފައެވެ.